سواد عاطفی یعنی اینکه بتوانید حالات، عواطف و احساسات درونی خود را تشخیص دهید و واقعیت آنها را درک بکنید. بعضی افراد وقتی دچار بی حوصلگی، غمگینی، ناراحتی و….میشوند نمی توانند توضیح دهند فقط میگویند “حالم بده” یا “اعصابم خرُده.

اما اینکه این حال گرفته ناشی از خستگی، احساس خجالت، طرد شدن از جمع دوستان، حسادت،حس تنفر،احساس گناه،شرمندگی و یا حقارت است برایش مشخص و روشن نمیباشد. این اصطلاح را در روانشناسی کوری عاطفی می نامند که بین احساسات منفی خود نمی توانند تفکیکی قائل شوند و یا بخوبی ببینند.

گاهی، افراد به علت بستر خانوادگی بی اختیار ممکن است سواد عاطفی نداشته باشند؛ یعنی خیلی ندیده باشند و یاد نگرفته باشند. بعضی از انسان ها در ابراز عواطف خود ضعیف میباشند. برخی در فهم احساسات عاشقانه ای که درونشان دارند، دچار کج فهمی هستند و برخی نمی توانند احساساتشان را درست تحلیل کنند. اینجاست که مفهوم بلوغ عاطفی مطرح می شود. فرد باید توسط دیده ها و شنیده هایش سواد عاطفی کسب کند و از طریق این آگاهی، احساسات خود را بشناسد و برآن مسلط باشد. در یک کلام به بلوغ عاطفی برسد. وقتی فردی احساساتش را بشناسد و در تعامل با دیگران بیان کند و به کار ببرد، می گوییم این فرد به بلوغ عاطفی رسیده است. چنین فردی می تواند به شکل درستی احساساتش را ابراز بکند. همچنین احساسات دیگران را نیز به همان خوبی شناسایی و درک می کند. ابراز عواطف و داشتن سواد عاطفی بخشی از هوش هیجانی انسان هاست. انسان هایی که هوش هیجانی بالایی دارند، در برقراری رابطه ی عاطفی بسیار قوی تر میباشند.

رشد عاطفی فرآیندی میباشد که از تولد کودک آغاز می شود و والدین نقش مهمی در این میان ایفا می کنند. اولین پیوند دهنده ی کودک با محیط بیرون مادر میباشد. از این رو نحوه تعامل کودک با مادر، تعیین کننده نحوه تعامل او با جهان خارج است. دلبستگی یا پیوند بین مادر و کودک، اولین نیاز کودک برای برقراری ارتباط با جهان خارج است و هر قدر این دلبستگی ایمن تر باشد، جهان برای او ایمن تر خواهد بود. چنانچه این احساس در دوران رشد و تکامل رو به بهبود نباشد، فرد با همین احساس وارد رابطه زناشویی میشود و دلبستگی ناایمن خواهد داشت. این سبک دلبستگی ارتباط مستقیمی با تلاش کودک برای کسب استقلال دارد. کودک از ۲ یا ۳ سالگی مفهوم «من»، «اسباب بازی من»، «مادر من» و… را درک می کند و به دنبال کسب هویت خود است. او با تکیه بر دلبستگی ایمن که به مادر پیدا کرده، به دنبال دست یافتن به استقلال است.