علائم استرس و اضطراب : تعداد زیادی از مردم در مراحل مختلفی از زندگی خود اضطراب را تجربه کرده‌اند. در واقع اضطراب واکنش خیلی عادی نسبت به رویدادهای استرس‌زای زندگی مثل تغییر محل زندگی، تغییر شغل یا مشکلات مالی میباشد. با این وجود، اگر علایم استرس و اضطراب طولانی‌تر از رویدادهایی باشند که باعث ایجاد آن شده‌اند و در زندگی شخص نیز ایجاد اختلال کنند. بروز علایم استرس و اضطراب می‌توانند ناتوان‌کننده باشند، اما می‌توان آن ها را با کمک مناسب از متخصص پزشکی تشخیص داد و مدیریت کرد. در این راستا تشخیص زودرس علایم استرس و اضطراب بسیار مهم میباشد.

نیکا، روانشناس خوب در کرج

یکی از شایع‌ترین علایم استرس و اضطراب، وجود نگرانی مفرط میباشد. نگرانی مرتبط با استرس و اضطراب به رویدادهای ایجادکننده آن مربوط نیست و بطور طبیعی در پاسخ به شرایط عادی و روزمره رخ می‌دهند. با در نظر گرفتن معیارهای تشخیص علایم استرس و اضطراب فراگیر، این نوع نگرانی باید در بیشتر روزها و حداقل به مدت شش ماه رخ دهد و کنترل آن نیز دشوار باشد تا بتوان آن را از علائم اختلال به شمار آورد.

همچنین این نگرانی‌ها بسیار شدید میباشند، و متمرکز شدن و انجام وظایف روزانه را نیز دشوار سازد. افراد زیر ۶۵ سال بویژه آنهایی که مجرد هستند، وضعیت اقتصادی اجتماعی پائین‌تری دارند و دارای عوامل استرس‌زای زندگی هستند، بیشترین ریسک ابتلای به استرس و اضطراب فراگیر را دارند.

وقتی که شخصی احساس اضطراب می‌کند، دستگاه سمپاتیک وی به شرایط فرامحرک می‌رود. این امر موجب مجموعه تاثیراتی در سراسر بدن مانند ضربان بالا، عرق‌کردن کف دست، لرزش دست‌ها و خشکی دهان در فرد می‌شود. این علایم استرس و اضطراب به این علت رخ می‌دهد که مغز اعتقاد دارد که خطری در حال وقوع است و بدن شما را برای واکنش به تهدید آماده می‌کند. در این شرایط، بدن شما خون را از سیستم گوارشی دور کرده و آن را به ماهیچه‌هایی که برای دویدن و جنگیدن به آنها نیاز دارید هدایت می‌کند. همچنین ضربان قلب شما را افزایش داده و قدرت حواس شما را افزایش می‌دهد.

این تغییرات بدن، هنگام بروز یک تهدید واقعی مفید میباشند، ولی اگر ترس ریشه در ذهن شما داشته باشد و حقیقت نداشته باشد، این شرایط می‌توانند ناتوان‌کننده باشند. حتی برخی تحقیقات حاکی از آن است که افراد مبتلا به علایم اضطراب و استرس مشابه با افراد بدون استرس و اضطراب، توانایی کاهش برانگیختگی خود را ندارند و ممکن است اثرات اضطراب را برای دوره زمانی طولانی‌تری احساس کنند. ضربان قلب سریع، عرق کردن، لرزش و خشکی دهان همگی از علایم استرس و اضطراب هستند و افراد مبتلا به استرس و اضطراب ممکن است این نوع از برانگیختگی را برای دوره‌های زمانی طولانی تجربه کنند.

بیقراری به ویژه در کودکان و نوجوانان یکی دیگر از علایم استرس و اضطراب میباشد. هنگامی که شخصی بیقرار است، اغلب آن را به عنوان احساس “بی‌تابی” یا “دلیلی ناخوشایند برای تحرک” توصیف می‌کند. در مطالعه‌ای بر روی ۱۲۸ کودک مبتلا به استرس و اضطراب مشخص شد که ۷۴ نفر از آن‌ها بیقراری را به عنوان یکی از علایم استرس و اضطراب خود گزارش کرده‌اند.

البته بیقراری در همه افراد مبتلا به اضطراب رخ نمی‌دهد، ولی این یکی از علایم خطری است که پزشکان هنگام تشخیص به دنبال آن هستند. اگر تجربه بیقراری را در اکثر روزها به مدت بیشتر از شش ماه را تجربه کرده‌اید، این مورد ممکن است از علایم استرس و اضطراب باشد. وجود بیقراری به تنهایی برای تشخیص استرس و اضطراب کافی نیست، اما اگر به طور متناوب رخ دهد، می‌تواند یکی از علایم آن باشد.

براحتی خسته شدن نیز نشانه بالقوه دیگری از استرس و اضطراب فراگیر است. این نشانه می‌تواند تا حدی عجیب باشد، چرا که اضطراب معمولا با بیش‌فعالی یا تحریک‌پذیری مرتبط میباشد. برای برخی افراد خستگی می‌تواند ناشی از حمله اضطراب باشد در حالیکه برای برخی دیگر خستگی می‌تواند مزمن باشد.

مشخص نیست که آیا این خستگی ناشی از سایر علایم استرس اضطراب است (نظیر بیخوابی یا تنش عضلانی) و یا ناشی از اثرات هورمونی اضطراب مزمن میباشد. با اینحال مهم است توجه داشته باشید که خستگی نیز می‌تواند ناشی از علایم افسردگی یا دیگر شرایط پزشکی باشد، ولی خستگی به تنهایی برای تشخیص استرس و اضطراب کافی نیست. اگر خستگی با نگرانی مفرط همراه باشد می‌تواند علایم استرس و اضطراب باشد. ولی می‌تواند نشانه سایر اختلالات پزشکی نیز باشد.

بسیاری از افراد مبتلا به اضطراب دشواری و مشکل بودن تمرکز کردن را گزارش کرده‌اند. یک مطالعه بر ۱۵۷ کودک و نوجوان مبتلا به استرس و اضطراب نشان داد که بیش از دو‌ سوم آنها در تمرکز کردن مشکل دارند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که اضطراب می‌تواند حافظه کاری (نوعی از حافظه که مسئول نگهداری اطلاعات کوتاه مدت میباشد) را قطع کند. این مورد ممکن است به توضیح کاهش قابل توجه در عملکرد افرادی که اغلب دوره‌های اضطراب شدیدی را تجربه می‌کنند، کمک کند. از آنجا که دشواری تمرکز می‌تواند علایم ناشی از دیگر اختلالات سلامت روان نیز باشد (نظیر اختلال کمبود توجه یا افسردگی)، لذا این مورد به تنهایی برای تشخیص استرس و اضطراب کافی نمیباشد.

اکثر افراد مبتلا به استرس و اضطراب، تحریک‌پذیری مفرط را هم تجربه می‌کنند. براساس مطالعه‌ای تازه بر ۶۰۰۰ بزرگسال، بیش از ۹۰ درصد افراد مبتلا به استرس و اضطراب فراگیر احساسات تحریک‌پذیری شدید طی دوره‌های که استرس و اضطراب آنها در بدترین حالت بوده را تجربه کرده‌اند. بزرگسالان جوان و میان‌سال مبتلا به استرس و اضطراب فراگیر در زندگی روزمره خود، تحریک‌پذیری بیش از دو برابر حالت عادی را گزارش کرده‌اند. با توجه به اینکه اضطراب با برانگیختگی و نگرانی مفرط مرتبط میباشد، ولی جای تعجب نیست که تحریک‌پذیری از علایم رایج آن باشد.

سفت‌شدن عضلات در اکثر روزهای هفته یکی از نشانه‌های معمول اضطراب میباشد. البته اگرچه سفت‌شدن عضلات پدیده‌ای شایع میباشند، ولی علت ارتباط آن‌ها با اضطراب مشخص نیست. ممکن است که سفتی عضلات احساسات اضطراب را افزایش دهد، اما ممکن است که اضطراب هم منجر به افزایش سفتی عضلات شود و یا عامل سومی موجب هر دو شود.

جالب توجه است که ثابت شده درمان سفتی عضلات با روش آرام‌سازی عضلانی، میزان استرس و نگرانی در افراد مبتلا اختلال به استرس و اضطراب حاد را کاهش می‌دهد. حتی برخی مطالعات نشان داده‌اند که این نوع درمان به عنوان درمان رفتاری-شناختی موثر و کارآمد میباشد.

اختلالات خواب به شدت با استرس و اضطراب مرتبط میباشند. بیدار شدن در نیمه شب و مشکلات خواب آلودگی دو مشکل شایع گزارش شده در این زمینه هستند. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که بیخوابی طی دوران کودکی ممکن است با ایجاد اضطراب در زندگی آینده کودک مرتبط باشد.

اگرچه بیخوابی و اضطراب به شدت به یکدیگر مرتبط هستند، ولی مشخص نیست که آیا بیخوابی بر اضطراب، یا اینکه اضطراب بر بیخوابی تاثیر دارد یا هر دو مورد بر هم تاثیر گذار هستند. آنچه که معلوم است این است که وقتی استرس و اضطراب درمان شوند، اغلب اوقات بیخوابی نیز بهبود می‌یابد.

یکی از علایم استرس و اضطراب که اختلال پانیک نامیده شده ، مرتبط با حملات پانیک یا وحشت‌زدگی میباشد. حملات پانیک باعث ایجاد احساسات شدید و منکوب‌کننده ترس شده که می‌تواند ناتوان‌کننده باشد. این ترس مفرط معمولا با ضربان قلب سریع، عرق کردن، لرزیدن، تنفس کوتاه و تنگی قفسه سینه، تهوع و ترس از مرگ یا از دست دادن کنترل همراه هست. حملات پانیک می‌تواند در انزوای رخ دهد، اما اگر بطور مکرر و غیر منتظره رخ دهد، ممکن است نشانه اختلال پانیک باشد.

علائم استرس و اضطراب

هر یک از موارد زیر ممکن است از علایم استرس و اضطراب اجتماعی باشند:

• احساس اضطراب یا ترس از وضعیت‌ اجتماعی آینده

• نگرانی در این باره که ممکن میباشد دیگران شما را قضاوت کرده و به دقت بررسی کنند.

• ترس از خجالت زدگی یا تحقیر در برابر دیگران

• اجتناب از رویدادهای اجتماعی خاص به علت این ترس‌ها

استرس و اضطراب اجتماعی یک مشکل بسیار شایعی، و تقریبا ۱۲ درصد بزرگسالان آمریکا را در برخی مراحل زندگی تحت تاثیر قرار می‌دهد. اضطراب اجتماعی اغلب در اوایل زندگی ایجاد می‌شود. در واقع حدود ۵۰ درصد افراد مبتلا زیر ۱۱ سال‌ و ضمنا ۸۰ درصد آنها زیر ۲۰ سال بوده‌اند.

افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی اغلب بسیار خجالتی و در گروه‌ها یا هنگام ملاقات با افراد جدید آرام و ساکت هستند. اگرچه ممکن است در ظاهر پریشان و آشفته نباشند ولی در درون احساس ترس مفرط و اضطراب می‌کنند. این بی‌تفاوتی گاهی اوقات می‌تواند افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی را پرافاده یا منزوی نشان دهد، ولی این اختلال با عزت نفس پائین، خودنکوهی و افسردگی شدید مرتبط میباشد.

علائم استرس و اضطراب

ترس‌های مفرط در مورد چیزهایی خاص مثلا عنکبوت‌ها، فضاهای محصور یا ارتفاعات می‌تواند نشانه‌ای از هراس باشد. هراس بعنوان اضطراب مفرط یا ترس از جسم یا شرایط خاص تعریف می‌شود. این احساس به حدی شدید میباشد که در توانایی فرد برای انجام کارهای معمول مداخله می‌کند.

برخی هراس‌های شایع عبارتند از:

• هراس از حیوانات: ترس از بعضی حیوانات یا حشرات

• هراس از محیط طبیعی: ترس از رویدادهای طبیعی شبیه به طوفان یا سیل

• هراس از خون، تزریق و آسیب: ترس از خون، تزریق، سوزن سرنگ یا آسیب به بدن

• هراس از وضعیت: ترس از شرایطی خاص مانند هواپیما و آسانسور و…

هراس از مکان‌های باز یکی دیگر از ترس‌هایی میباشد که شامل حداقل ترس از دو مورد از موارد زیر می‌باشد:

• استفاده از سرویس حمل‌ونقل عمومی

• بودن در فضای باز

• بودن در فضای محصور

• در صف ماندن یا در بین جمعیت بودن

• تنها بودن در خارج از خانه

علائم استرس و اضطراب