بیماری خودشیفتگی یا اختلال شخصیت خودشیفته به اختلالی گفته می شود که در آن صفات شخصیتی مانند خودمحوری و خودبینی در یک فرد به شدت بروز کرده اند و این صفات موجب اختلال در زندگی روزمره و روابط او شده است. واژه خودشیفتگی یا نارسیسیسم از نام مرد زیبارویی به نام نارسیسوس گرفته شده است که با دیدن تصویر خود در آب شیفته خویش می شود. این اسطوره یونانی بسیار مورد توجه دیگران بوده است ولی با رفتارها و بی تفاوتیش نسبت به دیگران سبب اندوه آنان می شده است. نارسیسوس پس از دیدن تصویر خود در آب دچار غم عشق به خود می شود و در کنار برکه از اندوه جان می سپارد.
بیماری خودشیفتگی چیست؟ اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic personality disorder) نوعی اختلال شخصیت است که در آن فرد خود را بزرگ و مهم می پندارد و به گونه ای غلوآمیز احساس توانایی و لیاقت می کند. این بیماران مرکز دنیای خود بوده، و در ذهن خود از هر جهت ویژه بوده و شخص مشهوری هستند. حس خودپسندی و سزاوار بودن، هرگونه نگرانی درباره نیازهای مشکلات و احساسات دیگران را از ذهن آنان خارج می سازد. آنان متکبر و تحکم آمیز بوده، خود را برتر از دیگران می دانند و از دیگران انتظار احترام و تحسین دارند. هنگامی که خود آنان و جهان اطراف شان نمی توانند انتظارات غیرواقع گرایانه و ناممکن آنان را برآورده سازند، به طور شایع دچار ناامیدی می شوند.
بر خودانگاشت های درونی است. نارسیسیسم افراطی براساس خصیصه های روانی و شخصیتی در عشق بیش از اندازه به خود و خودشیفتگی بی حد و حصر شناسایی می شود. این اختلال از جمله انواع اختلال شخصیت است که از سنین نوجوانی یا اوایل جوانی آغاز می شود و اغلب به صورت پایدار در سراسر عمر انسان وجود دارد. این اختلالات در عملکرد بین فردی و اجتماعی شخص تاثیرگذار است. این افراد ممکن است از سومصرف دارو و یا الکل به عنوان راهی برای رهایی از علائم خود استفاده کنند. همچنین ممکن است مشکلات روی عملکرد آن ها در روابطی کار و تحصیل آنها تأثیر منفی گذارد.
تفاوت بیماری خودشیفتگی با دوست داشتن خود فروید عقیده داشت که بسیاری از خصیصه های خودشیفتگی با بشر به دنیا می آیند و او نخستین کسی بود که خودشیفتگی را با روانکاوی توضیح داد. آندرو موریسون نیز ادعا کرد، در دوران بزرگسالی، میزان مفیدی از خودشیفتگی در افراد وجود دارد و یا به وجود می آید که آنها را قادر می سازد تا در رابطه برقرار کردن با دیگران فردیت خود را نیز در نظر بگیرند. در واقع نارسیسیسم در فرهنگ روان شناسی و روان پزشکی با تعابیر و معانی متعددی به کار رفته است. این تعابیر با یکدیگر متفاوت است. برخی اوقات ممکن است به عنوان اختلال و گاهی نیز یک مولفه طبیعی باشد.
باید به این نکته هم توجه کرد که شخصیت هر فرد می تواند متغیرهای خصوصیتی خاص خود را داشته باشد؛ یعنی شخصیت یک فرد می تواند خصوصیت های وابسته، وسواسی، پارانوئید (شکاک) و یا خودشیفته داشته باشد که به عنوان صفت شخصیتی وی محسوب می شود و بیماری به شمار نمی رود. شدت صفت های شخصیتی از اختلالات شخصیتی کمتر است و موجب ناسازگاری جدی برای فرد نمی شود.
درمان بیماری خودشیفتگی: مطالعات اخیر نشان داده است که بسیاری از مردم خودشان تایید می کنند که خود شیفته هستند و نسبت به آن احساس غرور دارند و به همین دلیل درصدد رفع آن بر نمی آیند. ، برای اختلال شخصیت خودشیفته درمانی شناخته نشده است؛ اما روان درمانی می تواند به فرد کمک کند تا بیشتر با دیگران همدل شود. در روان درمانی بلندمدت، سعی می شود فرد را بیشتر با مشکلات و ویژگی های خود آشنا کنند به این امید که این شناخت منجر به تغییر رفتار وی شود. هدف درمان این است تا به فرد کمک کنند به خودبینی بهتری دست یابد، اعتماد به نفسش بالا رود و انتظارات واقعی تری از دیگران داشته باشد. و دارودرمانی جز روش های موثر در درمان اختلال های شخصیتی محسوب نمی شود اما ممکن است از داروها برای بهبود علائم آزاردهنده مانند مشکلات رفتاری استفاده کنند. ، اگر فرد خود شیفته به مواد مخدر و یا الکل اعتیاد داشته باشد، بسیار مهم است که به دنبال درمان اعتیاد نیز باشید.
نشانه های بیماری خودشیفتگی: مشخصه هایی که در اختلال شخصیت خودشیفته به چشم می خورد، شامل خودبزرگ پنداری، نداشتن همدلی با دیگران، استفاده از دیگران برای رسیدن به مقاصد خود و نیاز به تایید شدن از طرف دیگران است. این افراد اغلب باهوش یا زیبا یا موفق هستند که در حقیقت این نقاط قوت شان، هسته مرکزی شروع این اختلال می شود. سایر نشانه ها عبارتند از:
به این افراد به شدت نیاز به تایید شدن از طرف دیگران دارند و در صورتی که موفقیت های فرد نتواند این شرایط را برای وی فراهم کند، بسیار آسیب پذیر می شود و احتمال افسردگی در وی افزایش می یابد. به چنین افرادی در نگاه اول دارای عزت نفس و اعتماد به نفس زیادی هستند ولی بعد از مدتی، متوجه خواهید شد که عکس آن حقیقت دارد و از عدم اعتماد به نفس رنج می برند. / تظاهر به قدرت در این افراد از حس بی اعتمادی و عدم امنیت کافی نشات می گیرد. و سعی می کنند که حسادت دیگران را برانگیزند ولی در واقع خودشان به دیگران رشک می ورزند. / افراد با بیماری خودشیفتگی طاقت ندارند مورد انتقاد واقع شوند. ، وقتی دچار اشتباه و لغزش می شوند، بهانه تراشی می کنند و مسئولیت کارش را برعهده نمی گیرند. به خود را یک راهبر بالفطره می دانند که قادر است برای دیگران تعیین تکلیف کنند. و خوب گوش نمی دهند و معمولا سخن دیگران را قطع می کنند. به رابطه برای آنان جاده یک طرفه است. به افراد دچار بیماری خودشیفتگی، خودمحور و خودبین هستند.
علت بیماری خودشیفتگی چیست؟ علت دقیق اختلال شخصیت خودشیفته ناشناخته است. با این وجود بسیاری از متخصصان بهداشت روانی بر این باورند که این اختلال نتیجه ترکیبی از عوامل، شامل آسیب پذیری بیولوژیکی، تعاملات اجتماعی و عوامل روانی است. بعضی از محققان معتقدند که اختلال شخصیت خودشیفته ممکن است نتیجه تربیت فرد در کودکی باشد. نازپروردگی و اصرار والدین به اینکه فرزندشان با استعداد و یا خاص است، می تواند به رشد خودشیفتگی بیانجامد. کودکانی که مورد بی توجهی یا آزارواذیت واقع شده باشند، بطور غریزی خودمحوری را برای بقا انتخاب می کنند. آنها فکر می کنند که تنها خودشان باید از خودشان مراقبت کنند و نه هیچ کس دیگر. بنابراین شاید خودشیفتگی نتیجه غفلت و یا سواستفاده و آسیب روحی تحمیل شده به کودک توسط والدین و یا دیگر افراد تاثیرگذار بر کودک باشد.
